Jubileumeditie Stichting Kalverpolder

8 september 2006                            8 september 2016

Hoe het begon……een korte terugblik

Op 8 september was het exact 10 jaar geleden dat Stichting Kalverpolder is opgericht met als doelstelling de instandhouding van de natuur- en landschappelijke waarde van de Kalverpolder. Bij de stichting is nu een groep van  47 vrijwilligers actief. Deze groep werkt minimaal één dag er week aan beheeractiviteiten in de polder, zoals gras en riet maaien, hooien en het verwijderen van bomen, braamstruiken, pitrus, etc.

In de jaren vóór 2006 was bij diverse, direct of indirect, bij de Kalverpolder betrokken organisaties een sterke achteruitgang van deze natuur- en landschapswaarde vastgesteld. De Kalverpolder is grotendeels eigendom van Staatsbosbeheer, maar feitelijk was er sinds medio 80-er jaren al geen onderhoud en beheer meer uitgevoerd. Het oorspronkelijke veenweidegebied was in feite een verwaarloosde, verruigde polder met veel struik- en boomopslag geworden.

Op initiatief van Stichting Zaan en Dijk, Esox 55 visvereniging, Zaanse Vogelwachtbescherming, Kontakt Milieu Zaanstreek (nu ZNMC) en de Vereniging Zaansche Molen is in september 2006 een bijeenkomst gepland waarvoor vrijwilligers waren opgeroepen. Direct kwamen hier al ca. 15 vrijwilligers op af!
Kort daarna, op 8 september 2006 was Stichting Kalverpolder officieel al een feit, waarna de eerste werkzaamheden op 26 september konden aanvangen.
Natuurlijk was er inmiddels ook overleg geweest met Staatsbosbeheer, die ‘de sleutel’ van het terrein, maar vooral ook van de werkschuur (de Bunker), aan de vrijwilligers heeft overhandigd.

De vrijwilligers werden op het terrein aan de Kalverringdijk met 2 ‘uitdagingen ‘geconfronteerd’:
– het gebouw ( in gebruik als stal) geschikt te maken als werkschuur
– vanaf het gebouw een doorgang tot de polder te creëren (door struik- en boomopslag)

Aanvankelijk werd er vooral op zaterdagen gewerkt, maar al gauw veranderde dat in de vaste werkdag op dinsdag.
In grote lijnen wordt de polder opgedeeld in ‘rijland'( de percelen die vanaf de weg te bereiken zijn) en ‘vaarland'( de percelen die alleen per boot te bereiken zijn). Het rijland was/is grotendeels in particulier onderhoud of wordt verpacht door Staatsbosbeheer. Stichting Kalverpolder kon zich dus volledig concentreren op het vaarland waar vanzelfsprekend de ergste verruiging had plaatsgevonden.

Aanvankelijk werd het werk uitgevoerd met geleende materialen of ‘krijgertjes’: maaimachine, kettingzaag, harken, vorken en…..een boot.
Er zijn vanaf de eerste dag honderden bomen en struiken gerooid, braambossen verwijderd, riet gemaaid, etc. etc.
Ondertussen werkte een ploeg keihard aan het leefbaar maken van de werkschuur door de realisatie van een ‘kantine’ met keuken en toiletgroep, een opslagruimte voor apparatuur en gereedschap en een werkplaats.

In de loop van de jaren groeide de groep vrijwilligers gestaag: van 20 naar 30, 35…naar 47 anno 2016!
Inmiddels was dinsdag de vaste werkdag in de week geworden. Stichting Kalverpolder had (daardoor) een grote aantrekkingskracht voor gepensioneerde krachtpatsers!
Met een fantastisch eigen honk, inmiddels omgedoopt tot ‘de Bunker, als thuisbasis werd de polder jaar na jaar verder ontgonnen.

Onder bezielende leiding van voorzitter Ron Sman werd gewerkt aan een stabiele en financieel stevige basis van de stichting. In de beginjaren zijn intensieve contacten met Staatsbosbeheer, Gemeente Zaanstad, de Zaanse Schans en vele andere partijen opgezet, waarmee het resultaat en het maatschappelijk effect van het werk over het voetlicht werd gebracht.
Met een projectmatige aanpak waren diverse Zaanse fondsen bereid financiële steun te verlenen om uitbreiding van het machinepark en boten te realiseren. Successievelijk ontstond een zelfstandig opererende vrijwilligersgroep die gebruik maakt van eigen materialen, waarbij steeds meer, op basis van goede afspraken, onafhankelijk van Staatsbosbeheer, het werk kon worden uitgevoerd.

Vanaf 2011 kwamen zaken in een stroomversnelling! Op diverse fronten werd gewerkt aan kwalitatieve impulsen om zowel de Kalverpolder als de stichting op een hoger peil te brengen.

Het grote Opknapplan

Op initiatief van Gemeente Zaanstad is, onder stimulerende begeleiding van Els Lenting, een project gestart om in de Kalverpolder een rigoureus opknapbeurt uit te voeren om de natuurwaarde drastisch te verbeteren. In dit opknapplan werd deelgenomen door Staatsbosbeheer, het Hoogheemraadschap, Water, Land en Dijken en natuurlijk Stichting Kalverpolder.
Na een (lange)voorbereidingstijd werd in 2013 gestart met het baggeren van de vaarwegen, het maken van greppels, paaiplaatsen voor vissen, verbeteren van dammen, nieuwe beschoeiingen etc., etc. Een slotstuk werd de realisatie van de markante uitkijktoren, waarvan nu veel gebruik wordt gemaakt.
Het opknapplan is in 2016 afgerond.

Zelfstandig verder….de Samenwerkingsovereenkomst

Van meet af aan was duidelijk dat, na afronding van het opknapplan, de werkzaamheden van Stichting Kalverpolder uitgevoerd moeten worden op basis van een goed omschreven beheerplan. Dit biedt naar de toekomst de beste garantie om voor ieder perceel afzonderlijk (en uiteindelijk voor de hele polder) de beheerdoelen te realiseren.
Intensief en constructief overleg met Staatsbosbeheer leverde de conclusie op dat met een zelfstandig opererende stichting de belangen het best gediend waren.

Op 19 mei 2015 is een Samenwerkingsovereenkomst tussen beide partijen gesloten, waarbij de organisatorische en financiële onafhankelijkheid van Stichting Kalverpolder is bekrachtigd. Tegelijkertijd nam de stichting de taak op zich om het onderhoud en beheer in de polder voor Staatsbosbeheer uit te voeren. Dit gebeurt op basis van een Beheerplan, hetgeen door SBB voor de Kalverpolder is uitgewerkt.
Deze ‘verzelfstandiging’ had tevens tot gevolg dat de vrijwilligers werkzaam zijn als vrijwilliger van Stichting Kalverpolder; dus niet meer voor SBB!
Vanzelfsprekend is een regelmatig overleg met Staatsbosbeheer, waarbij de voortgang en toetsing van het beheer wordt besproken, onderdeel van deze overeenkomst. Dit regelmatig overleg verloopt nu uitstekend en geeft veel vertrouwen voor de toekomst van de Kalverpolder!

Een eigen smoelwerk!

In 2014 werd besloten om de positieve ontwikkelingen van de achterliggende jaren tot uiting te laten komen met een vernieuwde uitstraling. Dat gaf ons de mogelijkheid om Stichting Kalverpolder nog beter over het voetlicht te brengen.
Achtereenvolgens werden een nieuwe logo, een brochure, een (nieuwe)website en een Facebookpagina gelanceerd.
Tot dan maakten de vrijwilligers gebruik van werkkleding die door Staatsbosbeheer werd verstrekt. Door de verzelfstandiging in 2015 werd het noodzakelijk om de vrijwilligers ‘eigen’ kleding ter beschikking te stellen.
Tijdens de Open Dag in juni dit jaar is de nieuwe werkkleding gelanceerd en zien alle vrijwilligers er inmiddels uit om door een ringetje te halen!

Cadeau voor de natuur……Natura 2000 status!

Het rigoureuze werk van de vrijwilligers in de Kalverpolder en het daarop aansluitende Opknapplan hebben een drastisch positief effect gehad op de natuurwaarde. Niet alleen werd de verruiging en verloedering van het landschap een halt toegeroepen, maar parallel daaraan kon ook de daarbij zo kenmerkende natuur zich in hoge mate herstellen.
In 2013 is de Kalverpolder dan ook ’toegevoegd’ aan het Wormer& Jisperveld, dat inmiddels de status van Natura 2000 gebied ha verkregen.
Voor de Kalverpolder geldt een zogenaamde Habitat richtlijn. Dat betekent dat er soorten voorkomen die op basis van (Europese) wetgeving een beschermde status hebben. In onze polder zijn dat: de noordse woelmuis, meervleermuis, zonnedauw, bittervoorn en modderkruiper.
Maar er zijn natuurlijk nog (veel)meer planten en

dieren die, op basis van het Natuurnetwerk Nederland, beschermd worden. In de Kalverpolder zijn dat vooral vogels.
Denk aan de, voor het veenweidegebied kenmerkende,z weidevogels maar ook roerdomp, rietzanger, rietgors, blauwborst et., etc.
Dit voorjaar is bij een telling vastgesteld dat in de Kalverpolder 60 verschillende soorten vogels broeden!

Kalverpolder uniek…..maar niet alleen!

Het veenweidelandschap is kenmerkend voor de Zaanstreek. De Kalverpolder bevindt zich dan ook in uitstekend gezelschap! Het Oostzanerveld, het Wormer- en Jispeveld, de Westzanerpolder(Westzijderveld, Guisveld, de Reef) en de Krommeniër Woudpolder zijn unieke landschap-en natuurgebieden rondom de bebouwing van Zaanstad.
Op initiatief van Stichting Kalverpolder is in 2013 het Platform Zaanse Veenweidegebieden in het leven geroepen. In dit overlegorgaan zijn de vrijwilligersorganisaties die in de respectievelijke gebieden actief zijn verenigd (Vrienden Oostzanerveld, Stichting Poelboerderij, Ver. tot Ongeschonden Behoud Westzijderveld(OBW), Stichting Krommeniër Woudpolder en Vogelbeschermingswacht Zaanstreek).
Het primaire doel van het Platform is het uitwisselen van informatie en kennis om het vrijwilligerswerk en natuurbeheer in de veenweidegebieden te bevorderen.
Op dit moment wordt onderzocht of het Platform een vertegenwoordigende rol zou moeten of  kunnen spelen bij (gemeentelijke, provinciale, etc.) beleidskwesties.

Stichting Kalverpolder…..altijd wat te beleven!

Stichting Kalverpolder heeft 3 ijzersterke facetten. Ten eerste is dat een eigen ‘honk’, met kantine, werkplaatsen,een prachtig voorterrein en natuurlijk directe toegang (met boten)tot de Kalverpolder.
Ten tweede het feit dat de Zaanse Schans ín de Kalverpolder ligt. Het cultuurlandschap maakt een belangrijk onderdeel uit van de toeristische beleving. Op dit terrein heeft de stichting goede contacten en samenwerking met Stichting Zaanse Schans. Dit heeft tot gevolg dat Stichting Kalverpolder ieder jaar actief is bij evenementen die door/op de Zaanse Schans worden georganiseerd. Bij de Kinderboekenmarkt en de Nacht van de Nacht worden door ons rondvaarten en presentaties verzorgd.
Hierbij komt ook het 3e sterke punt om de hoek kijken: het Schanszichtpad (met Uitkijktoren).
Zowel de Zaankanters als vele toeristen maken van dit fraaie pad gebruik om te genieten van de rust van de polder en het fenomenale uitzicht op de Schans!
Een andere ‘bewoner’ van de Kalverpolder is het St. Michael College. Ook met het SMC hebben we een actief contact en jaarlijks verzorgen wij educatieve rondvaarten door de polder, waarbij ook de Kooiakkers ( een terrein van de KNNV (Veldbiologie) volle aandacht krijgt.
Daarmee is het niet gedaan: Stichting Kalverpolder organiseert een jaarlijkse Open Dag, de kalverpolderwandeltocht ( i.s.m. De Laatste Loodjes) en voor diverse organisaties worden regelmatig rondvaarten en presentaties verzorgd.

Al deze activiteiten zijn natuurlijk ook belangrijk om ‘geld in het laatje’ te krijgen om ons vrijwilligerswerk mogelijk te maken!

En dan…..2016…..Stichting Kalverpolder bestaat 10 jaar!

Alle reden om bij stil te staan, even terug te kijken, maar vooral ook om vooruit te kijken…
Begin dit jaar is een werkgroep Jubileum gestart om de organisatie van een ‘gepast ‘ jubileum te realiseren. Besloten werd om op 14 oktober een receptie voor alle relaties van Stichting Kalverpolder te organiseren, met aansluitend een buffetavond voor alle vrijwilligers met partner.(zie verslag hieronder)

Tegelijkertijd had Ron Sman, die inmiddels per 1 januari het voorzittersstokje had overgedragen, geopperd dat het wellicht zinvol zou zijn om, in het kader van het jubileum, een symposium over de positie van vrijwilligers in de veenweidegebieden te organiseren.
Toevalligerwijs bleek ook het bestuur van OBW (vereniging Ongeschonden Behoud Westzijderveld) met dezelfde gedachte te spelen!
OBW had ook wat te vieren in 2016: en wel het 35 jarig jubileum!
Daar hoefden we niet lang over na te denken. Een werkgroep werd geformeerd, met vertegenwoordigers uit beide besturen. Jan Heijink, voormalig stadsecoloog Zaanstad werd aangezocht als adviseur.
Tijdens de eerste bijeenkomst werd een datum geprikt (6 oktober) en een thema bepaald: Vrijwilligers in Natura(2000)

Symposium: Vrijwilligers in Natura(2000). Met Manifest!

Het symposium is gehouden op een prachtige locatie: het Zaans Museum, met uitzicht op de Kalverpolder! Het organisatiecomité was er in geslaagd om direct betrokken instanties voor dit symposium te interesseren. Onderstaande sprekers hebben hun visie gegeven op vrijwilligers werk- en organisaties in de Zaanse veenweidegebieden:

Provincie Noord Holland: Gerben Biermann, manager Groen
Gemeente Zaanstad: Dick Emmer, wethouder
Staatsbosbeheer: Riena Tienkamp, Hoofd SBB Noord Holland
Ecologisch Advies & Onderzoekbureau van ’t Veer c.s.: Ron van ’t Veer, ecoloog
Platform Zaanse veenweidegebieden: Ron Sman, voorzitter

Voor dit symposium waren uiteraard de vrijwilligers uitgenodigd, maar vooral toch ook veel direct of indirect betrokken organisaties, instanties en personen. Er was dan ook veel belangstelling: bijna 100 aanmeldingen!

 

 

Het symposium werd op voortreffelijke wijze geleid door Leontien de Koning.
Niet alleen de introductie van de sprekers, maar vooral ook het betrekken van de aanwezigen en het leiden van de forumdiscussie was bij haar in goede handen.
De werkgroep was van menig dat het symposium wel ‘een boodschap’ voor de toekomt moest opleveren. Hiervoor was een concept Manifest opgesteld, waarin de gewenste ontwikkelingsrichtingen t.a.v. inzet van vrijwilligers(groepen) bij beheer Veenweidegebieden in Laag- Holland werd omschreven.
Dit 7 alinea’s tellend Manifest werd in de forumdiscussie punt voor punt aan de orde gesteld. Dit leidde tot de gewenste discussie en op- en aanmerkingen, maar in grote lijnen stonden sprekers en aanwezigen achter de uitgangspunten en formuleringen in het Manifest.
Inmiddels is een definitieve versie opgesteld en aan alle betrokken partijen voorgelegd.
Het vrijwilligerswerk- en de vrijwilligersorganisatie- hebben met dit Manifest een breed gedragen basis waardering voor hun inzet en de zekerheid dat het werk, ook naar de toekomst, een onmisbare schakel is in de instandhouding en beheer van de veenweidegebieden.

Op twee momenten tijdens het symposium heeft Hans Kuyper, stadsdichter Zaanstad, een rake en soms hilarische typering over de Zaanstreek, onze veenweidegebieden en zijn bewoners gegeven!
Dit succesvolle symposium werd natuurlijk afgesloten met een gezellige nazit.

Zonder sponsoren zou de financiële last van de symposium te groot zijn geweest. Wij danken dan ook Gemeente Zaanstad, Stichting Zaanse Schans en de Bredenhof Stichting voor hun ruimhartige financiële steun!

14 oktober: Partytime! Receptie en buffetavond

Een verslag van Henk Krook(secretaris Stichting Kalverpolder):
Op vrijdag 14 oktober 2016 was het zover. Na een voorbereiding van bijna een jaar was er dan de feestelijke dag ter gelegenheid van het 10-jarig jubileum van Stichting Kalverpolder.
Vanaf drie uur kwamen we bij elkaar in het restaurant De Kraai aan de Zaanse Schans, om de locatie, die door Simon Spanjer(eigenaar van De Kraai) ter beschikking was gesteld, een beetje een feestelijk tintje te geven. Zo werden onze vlaggen en banners neergezet, werd de locatie voor het gastenboek en de “collectebus” in orde gemaakt en werd ook een goed plekje gezocht voor de opstelling van de beamer en projectiedoek, want tijdens de receptie werd een film vertoond over de ontwikkelingen van 10 jaar Stichting Kalverpolder.
Gelukkig was alles op tijd gereed zodat we klaar stonden om de gasten voor de receptie te ontvangen. Natuurlijk is het altijd spannend of er überhaupt wel gasten komen, want je stuurt wel uitnodigingen, maar je weet maar nooit of ze ook komen ???
Maar even na 4 uur kwamen de eerste genodigden en deze werden verwelkomd door onze gastheer  Rinus Buijvoets. Hij zag er op toe dat iedereen zijn gegevens in het gastenboek achterliet en informeerde subtiel of er een donatie voor ons investeringsfonds beschikbaar was.
Het werd een drukke receptie, waar wij verschillende donateurs, betrokken organisaties en vertegenwoordigers van overheden en bedrijven mochten verwelkomen.

Enkele namen noemen we: oud-wethouder Robert Linnekamp, die destijds onze werkboot “Schele Hannes” als eerste uitvoer en Riena Tienkamp van Staatsbosbeheer, waarmee wij in 2015, na langdurig overleg, een Samenwerkingsovereenkomst hebben gesloten. Ook Jaap van Groeningen, ons aanspreekpunt bij Staatsbosbeheer van het eerste uur, was aanwezig!
En zo waren er nog veel meer. Teveel om allemaal hier te noemen, maar het was al heel gauw een gezellige sfeer. Ondertussen werden we goed verzorgd met een hapje en een drankje door de medewerkers van “De Kraai”.
Om 18.00 uur moesten de laatste gasten met zachte drang verwijderd worden omdat er na afloop van de receptie nog een feestelijke bijeenkomst met de actieve vrijwilligers was gepland en hiervoor moest ook nog het een en ander omgebouwd worden.

Vanaf 18.30 stroomden de 38 vrijwilligers  binnen, al of niet samen met partner om aanwezig te zijn voor een gezellige avond met een voortreffelijk koud/warm buffet, dat werd verzorgd door het restaurant “Hoop op de Zwarte Walvis”.
De avond werd muzikaal omlijst door het trio “Reinier Voet & Pigalle44”.

 

 

Uiteraard ontkom je op een feest niet aan een woord van dank. Dit werd uitgesproken door voorzitter John van Loon die Simon Spanjer van de Kraai, restaurant “De Hoop op d’  Swarte Walvis” , maar ook het Zaans Museum bedankte voor hun inzet en sponsoring van deze avond. Maar bovenal natuurlijk onze vrijwilligers zelf, die met hun harde werken zorgen voor het onderhoud en beheer van de natuur en landschap in de Kalverpolder.

Halverwege de avond nam oud- voorzitter Ron Sman ons nog even 10 jaar mee terug in de tijd naar het hoe en waarom van de Stichting Kalverpolder. Opgericht omdat een aantal organisaties in de Zaanstreek de achteruitgang van de Kalverpolder, als de ‘achtertuin van de Zaanse Schans’, erg aan het hart ging. Besloten werd tot de oprichting van Stichting Kalverpolder met als voornaamste doel met een aantal vrijwilligers het beheer van de Kalverpolder ter hand te nemen en deze trachten weer zo veel mogelijk in zijn oorspronkelijke staat terug te brengen. Gezien de inspanningen die de afgelopen 10 jaar zijn geleverd is Stichting Kalverpolder met vlag en wimpel geslaagd!

Na het fantastische buffet werd het nog een vrolijke avond, waarbij over en weer veel herinneringen werden opgehaald en nog eens smakelijk gelachen werd om de blunders die ook wel eens werden gemaakt.
Als afsluiting  van de avond werd aan de vrijwilligers nog een USB stick, voorzien van het Kalverpolderlogo!, met daarop de door Henk Krook gemaakte film “10 jaar Stichting Kalverpolder” uitgereikt.

De laatste vrijwilligers moesten met zachte hand uit de zaal worden verwijderd, omdat er nou eenmaal aan alles een eind komt. Ook aan een geslaagde, gezellige avond!
Veel dank zijn wij verschuldigd aan Simon Spanjer en de medewerkers van Restaurant “De Kraai”, Peter Jan van Steenbergen van “Het Zaans Museum” en Restaurant “De Hoop op d’Swarte Walvis”, die er mede voor hebben gezorgd dat deze dag voor ons onvergetelijk is geworden!

 OP NAAR 2026!

Wij danken onze bedrijfsvrienden, donateurs en sponsoren hartelijk voor de steun die wij in de afgelopen 10 jaar van hen ontvingen. Met uw steun is ons werk in de Kalverpolder ook in de komende 10 jaar gewaarborgd!