Sluizen

De sluis aan de Braakdijk

De sluis aan de Braakdijk

In een artikel in het orgaan van de “Vereniging Vrienden van de Zaanse Schans” van maart 1975 wordt melding gemaakt van 2 sluizen, 1 in de Braak en 1 in de Zaan.

D.Kerssens in zijn boek “Het Behouden Land” beschrijft de ligging van 3 sluizen, 1 in de Braak, 1 in de Poel en 1 in de Zaan.

De sluis in de Braak, het Kalversluisje, lag niet op de plaats van de huidige sluis in de Braakdijk, maar een stuk oostelijker. Waarschijnlijk is dit historisch zo gegroeid. Voor de inpoldering van Wijde Wormer, Enge Wormer en Kalverpolder voeren de schippers van het dorp Wormer met allerlei artikelen als beschuit, stijfsel naar de markt in Amsterdam. Bij harde wind maakten zij liever geen gebruik van de Zaan en IJ, maar voeren met hun kleine zeilschepen door de Kalverlanden naar een sluisje in de Braak, het zgn. Doodsluisje. Dit sluisje gaf toegang tot de Oostzanerpolder met een veilige vaarweg naar Amsterdam. Toen na de inpoldering er een nieuwe sluis moest worden gebouwd was het logisch deze recht tegenover het bestaand Doodsluisje te leggen. De sluizen in de Poel en de Zaan werden aangelegd om het de Wormer schippers mogelijk te maken via de polder naar de sluis in de Braak te varen. Zij vermeden dan een stuk Zaan en de Poel, waarop het bij Zuidwesten wind behoorlijk kon en nog steeds kan spoken. Deze sluizen hebben maar kort bestaan. Op een kaart uit 1684 is de sluis in de Zaan nog wel ingetekend, maar op een kaart uit 1693 al niet meer. Op deze kaart is de sluis in de Poel nog wel getekend, maar dit ook het laatste bewijs van zijn bestaan.

In 1757 blijkt de Kalversluis is slechte staat te verkeren en moet worden vervangen. Er wordt besloten de nieuwe sluis meer westelijk te leggen, dichter bij Haaldersbroek. In 1765 is de nieuwe sluis klaar en wordt de oude gesloopt. De plek waar hij heeft gelegen is nog altijd te zien aan de bocht ongeveer halverwege de Braakdijk. Na een renovatie in 1980 en 2000 waarbij de deuren werden vervangen, functioneert de sluis nog steeds naar behoren.

(Bron: “Het behouden land, Kalverpolder 1000 jaar cultuur historie” van D. Kerssens)